Thèque (articles) / Teko

Dernière mise à jour : 1er octobre 2024 / Lasta ĝisdatigo : la 1-an de Oktobro 2024-a

 

Les plus récents / la plej novaj :

  • Dudek mikronoveloj tradikitaj el la hispana)
  • Kolekto de mikronoveloj (du novaj : « Mi scipovus » kaj « Sine de popolicido »)
  • Kanto de Angèle van Laeken (kantas Sophie Gawel)
  • h aspiré et h muet (mise à jour le 4 mars)
  • Pythagore et Thalès
  • La formule d’Euler / La formulo de Euler
  • Bildstrio « Hagar la Terura »
  • Les mots bizarres (mis à jour le 25 mars)
  • La artikolo (Uzo de la partikulo « la » en Esperanto)

 

Mathématique / Matematiko

 Deux théorèmes qui n’en font qu’un, ce qui ne nous est pas dit à l’école.

 Généralisation de la célèbre formule de Leonhard Euler à une dimension quelconque / Ĝeneraligo  de la  fama formulo de Leonhard Euler al ajna dimensio.

Présentation des notions principales en mathématique (raisonnement, principes, propositions, formulation, démonstration)  / Prezento de la precipaj nocioj en matematiko (rezonado, principoj, propozicioj, formulado, demonstrado)

Présentation d’une analogie entre deux notions a priori sans liens parce que ne concernant pas les mêmes disciplines. Bien sûr, l’exemple choisi n’est qu’un cas particulier de corrélation possible entre des notions mathématiques d’une part, et des notions linguistiques d’autre part.

Quelques fulgurances dans le plus pur style de Leonhard Euler présentées dans un ordre logique et de difficulté progressive / Kelkaj « fulmaĵoj » tipaj je la genio de Leonhard Euler, prezentitaj laŭ logika ordo kaj kreskanta malfacileco.

Multaj problemoj de lineara programado necesigas lokan uzon de entjeraj aŭ binaraj variabloj (kondiĉo, aro, ordo, listo, decid-arbo, …). Kvankam facile esprimebla matematike, enkonduko de binaraj variabloj en sistemon de linearaj trud-asertoj foje riveliĝas delikata. Krome, la funkciigo de la ĝenerala problemo estas tiuokaze pli komplika ĉar al la reel-nombra problemo aldoniĝas logika problemo. La formulado-katalogo ĉi-tie proponata, ebligas almenaŭ seniĝi je la komplekseco devena de tiuj logikaj problemoj.

Sekvas ekzemploj sub formo de amuzaj enigmoj.

De nombreux problèmes de programmation linéaire nécessitent localement l’utilisation de variables entières ou booléennes (condition, ensemble, ordre, liste, arbre de décision, …). Bien que d’expression mathématique simple, l’insertion de ces variables booléennes dans un jeu de contraintes linéaires est parfois délicate. La mise au point du problème général devient alors tributaire d’un problème logique supplémentaire. Le catalogue de formulations proposé ici, permet de s’affranchir de la complexité inhérente à l’expression des ces briques élémentaires.

Suivent quelques exemples sous la forme de quelques énigmes amusantes.

Quelques curiosités réalisées par la résolution d’équations polynomiales des 3ième et 4ième degrés / Kelkaj kuriozaĵoj faritaj per solvado de polinomaj ekvacioj je la 3a kaj 4a gradoj.

Kiom da nocioj estas en rilato ! : trigonometrio, vico de Fibonacci, ora nombro, polinomoj de Tchebitchev, periodaj vicoj, « nekonstrueblaj » nombroj, polinomaj ekvacioj.

Informatique quantique / Kvantika informadiko

Specifan terminaron sekvas necesa vortprovizo en matematiko kaj en fiziko, esprimoj, mallongigoj, konataj algoritmoj, operatoroj. Ĉiuj el tiuj elementoj estas difinitaj kaj komentitaj. Franclingvaj kaj anglalingvaj ekvivalentoj estas proponataj. Paragrafo estas rezervita al informaciaj konsideroj.

En résumé, les grandes étapes de la cryptographie et de la cryptanalyse au cours de l’Histoire

Linguistique / Lingviko

Au delà du farfelu « maintenant on peut faire la liaison ou pas », sont présentées les quatre principales différences d’usage entre les deux types de lettre h.

Anglicismes, expressions absurdes, illogiques, inutiles, erronées … dans le français actuel. Petit échantillon du quotidien ambiant ou médiatique.

  • La artikolo (uzo de la partikulo « la » en Esperanto) / 2 p. (la 20-an de oktobro 2022-a)

Tiu ĉi dupaĝo celas atentigi franclingvanojn pri kvar problemoj renkonteblaj koncerne la artikolojn, okaze de tradukado de la franca lingvo al Esperanto.

  • Ol / 1 p. (la 25-an de aprilo 2022-a)

La du formoj de la komparativo. La du uzoj de « ol ». / Les deux formes du comparatif.

Les formes surcomposées manifestent une certaine diversité d’emplois. Certains de ces emplois se révèlent difficiles à décrire sur le plan sémantique. Après une présentation synthétique de cette bizarrerie linguistique, la seconde partie aborde le problème de la traduction en espéranto des différents exemples rencontrés en première partie.

Répartition de la quantité d’information selon les critères d’ordre et de sélection. Quelques remarques linguistiques comparatives sur ce point, entre le français et l’espéranto.

Vortfarado, derivado, esprimo de la tempo, bazaj nocioj pri informacio. Helpdokumento en la franca de kelktaga stud-sesio pri Esperanto.

Ĉu ekzistas en Esperanto, specara kaj kohera maniero priskribi la faradon de vortoj elde bazaj radikoj ? Kiel interagas la radikoj kaj la vortoj ? Tiuj kelkaj paĝoj alportas novajn respondojn al la problemoj de la vortfarado kaj de la vort-analizo, foje preter kutimaj vojoj.

Ambaŭ lingvoj (la franca kaj Esperanto) proponas tre malsamajn rimedojn por esprimi agon sub formo de verbo. Pritraktante nur la problemon de la tempo, ĉi tiu kompar-studo prezentas la diversajn modojn kaj tensojn uzeblajn ambaŭflanke, kaj pritraktas kelkajn kromajn punktojn kiel la rektecon de la esprimo, la relativecon de la tempo, la esprimon de antaŭeco.

La plej granda parto estas rezervita al la prezento de sesdeko da ekzemploj renkontitaj dum la tradukado de la verko de Delphine de Vigan « Les heures souterraines » / « La horoj subteraj ».

Pour exprimer une action sous la forme d’un verbe, le français et l’espéranto proposent des moyens très différents. En se limitant au problème du temps, cette étude présente les divers modes et temps utilisables de part et d’autre, et traite quelques points supplémentaires comme les formes actives et passives, le temps absolu et relatif, l’expression de l’antériorité (et plus particulièrement le lien entre cause et conséquence).

La partie la plus importante est réservée à la présentation de soixante exemples rencontrés lors de la traduction du roman de Delphine de Vigan « Les heures souterraines » / « La horoj subteraj ».

Ĉu Esperanto restu privata lingvo de nombre limigita movado ? Ĉu ĝi fariĝu ponto-lingvo vere ĉiesa kaj neniesa, alproprigebla ankaŭ por bezonoj profesiaj, fakaj, universitataj ? Kiu estu ĝia esenca uzo-medio ? Ĉu la komunaj referencoj, sociaj, kulturaj, politikaj, filozofaj aŭ historiaj, estas sufiĉe vastaj por ĉiuokaze helpi nian interkomprenon, same kiel inter parolantoj de naciaj aŭ lokaj lingvoj ?

Nenio malpli certas, ke bezono de internacia lingvo entute identas kun bezono de nacia aŭ loka lingvo. Ŝajne atenditaj kvalitoj de internacia lingvo ja dependas de pli detala analizo pri la perimetro de ĝia precipa uzo­kunteksto.

Philosophie / Filozofio

Imaginez qu’en prenant un médicament ou en suivant une opération vous puissiez augmenter significativement les forces de votre esprit… quelles seraient les conséquences ? Si cette question semble à première vue fantaisiste, la neuro-amélioration, c’est-à-dire le fait d’améliorer ses capacités cognitives par des techniques biomédicales, est une réalité. Plusieurs procédés plus ou moins complexes sont déjà disponibles et les recherches dans ce domaine témoignent d’un intérêt considérable pour la neuro-amélioration. Nous proposons ici une réflexion éthique afin de comprendre et évaluer les enjeux relatifs à ces nouvelles techniques.

Fama diskurso en Adis Abebo kaj mallonga biografio de Thomas Sankara, murdita sed neniam silentigita.

Prozaĵoj, poeziaĵoj kaj kantaĵoj

Kolekto de dudek mikronoveloj eltiritaj de la hispanlingva « Cuando se derrama el mar / Kiam elverŝiĝas la maro » verkita de Elena Bethencourt.

  • En Esperanto kantas Sophie Gawel. « Multnombraj« , kanzonon verkitan de Angèle van Laeken (« Nombreux »). Tradukis Christian Rivière. Vidu la parolojn en « Laŭvojaj tekstoj » ĉi-sube (junion 2024-an).

Kolekto de originalaj mikronoveloj.

Kolekto de tekstoj (plej ofte ne publikigitaj). Majoritate tradukoj.

Kolekto de tekstoj el kvar eldonitaj libroj : « Akroskizoj », « Ŝakvojo », « Kronikoj el mia tirkesto » kaj « Poemaj dilemoj ».

Noveloj de I.Asimov estas plej ofte pensigaj pri gravaj temoj : vojaĝo tra la tempo, utileco de la reklamado, homigeblo de maŝinoj, homrilatoj en esplormedioj.

  • Tri bildstriaj volumoj (vol1, vol2, vol3) « Hagar la terura » originale de Dik Browne / entute 76 p. (marton 2023-an)

Spritaj kaj socie aktualaj bildstrioj de la vikinga estro « Hagar the horrible » ( « Hagar Dunor » en la franclingva versio). Kajera eldono de la Kancerkliniko.

Mathschopin |
Profkhalladi |
Brachiopodes, des fossiles ... |
Unblog.fr | Annuaire | Signaler un abus | Mblais
| Cabinetdesbordsdeseine
| Huîtres fossiles de Charent...